Lang Leve het Bos!

1. Holland - Houtland

Lang geleden was Nederland voor een groot deel bedekt met bossen. Dat komt zelfs terug in de naam van een deel van Nederland: Holland, dat afstamt van ‘Holtland’ of ‘Houtland’. Tegenwoordig is nog maar ruim 10 procent van Nederland bedekt met bos. Daarmee is Nederland een van de dunst beboste landen van Europa. Alleen Groot-Brittannië, Ierland en IJsland hebben nog minder bos.

Land	Bosareaal (ha)	% Bos	Bos per inwoner in m2
Nederland	339.000	10	200
België	620.000	20	600
Denemarken	512.000	12	1000
Duitsland	10.800.000	29	1300
Frankrijk	14.200.000	26	2300

De bossen werden al heel vroeg in de geschiedenis voor allerlei doeleinden gekapt. Vooral de hoge bevolkingsdruk in Nederland heeft een grote rol gespeeld. Er was veel ruimte nodig voor akkerbouw en veeteelt. Zo ontstonden bijvoorbeeld de heidevelden in het zuiden en oosten en noorden van Nederland. De bossen maakten ook plaats voor bewoning, voor wegen en voor industrie. En er werd natuurlijk veel bos gekapt voor dagelijks gebruik van hout: koken en verwarming, meubels, papier, scheepsbouw en later mijnbouw.

Een paar honderd jaar geleden hadden we trouwens nog veel minder bos dan nu. De situatie was rond 1750 op een dramatisch dieptepunt. Destijds was in wat nu Nederland is nog slechts 50.000 hectare bos over, zo’n 2 procent van het landoppervlak. Het laatste ‘oerbos’ in Nederland, het legendarische Beekbergerwoud, werd tussen 1869 en 1871 gekapt. Honderd jaar later, rond 1850, was de hoeveelheid bos verdubbeld tot 100.000 ha, zo’n 3 procent. Vanaf die periode groeit de bebossing sneller, in het begin vooral door particuliere bosaanleg. De Rijksoverheid richtte in 1899 Staatsbosbeheer op en zette daarmee het ontwikkelen van bos en bosbouw nadrukkelijker op de agenda. De gezamenlijke inspanningen van particulier en overheidsinitiatief leidde tot 250.000 ha bos in 1950.

Na het dieptepunt in de achttiende eeuw is er dus sprake van een gestage groei van het bosareaal in Nederland. In het huidige tempo bestaat Nederland in 2050 voor 15 procent uit bos.

Meer informatie

• Nederlands bos digitaal (zie ‘hoeveel bos is er?’)
• Dossier Ruimtegebruik in Compendium voor de leefomgeving